मराठी साहित्याचा डिजिटल खजिना.
Guru Slokas गुरु श्लोक
प्रेरकः सूचकश्वैव वाचको दर्शकस्तथा। शिक्षको बोधकश्वैव षडेते गुरवः स्मृताः॥अर्थ: प्रेरक, सूचक, वाचक, दर्शक, शिक्षक आणि बोधक हे सहा गुरु मानले जातात.
विनयफलं शुश्रूषा गुरुशुश्रूषाफलं श्रुतं ज्ञानम्। ज्ञानस्य फलं विरतिः विरतिफलं चाश्रवनिरोधः॥अर्थ: विनयाचे फल शुश्रूषा आहे, गुरुशुश्रूषाचे फल श्रुतं ज्ञान आहे. ज्ञानाचे फल विरति आहे, विरतीचे फल आश्रवनिरोध आहे.
गुरौ न प्राप्यते यत्तन्नान्यत्रापि हि लभ्यते। गुरुप्रसादात सर्वं तु प्राप्नोत्येव न संशयः॥ गुरु मिळवून जे मिळत नाही, ते अन्यत्र मिळत नाही. गुरुप्रसादाने सर्व मिळते, यात संशय नाही.
वेषं न विश्वसेत् प्राज्ञः वेषो दोषाय जायते। रावणो भिक्षुरुपेण जहार जनकात्मजाम्॥अर्थ: प्राज्ञ (शहाणा) व्यक्ति वेषावर (वेषभूषेवर) विश्वास ठेवत नाही. कारण वेष दोष निर्माण करतो. रावणाने भिक्षुकाच्या वेषात जनकात्मजा (सीता) चे अपहरण केले.
त्यजेत् धर्मं दयाहीनं विद्याहीनं गुरुं त्यजेत्। त्यजेत् क्रोधमुखीं भार्यां निःस्नेहान् बान्धवांस्त्यजेत्॥अर्थ: दयाहीन (दयाशून्य) धर्म त्यागावा. विद्याहीन (अज्ञान) गुरु त्यागावा. क्रोधमुखी (रागीट) पत्नी त्यागावी. निःस्नेह (प्रेमशून्य) बंधू (बंधूजन) त्यागावे.
यः समः सर्वभूतेषु विरागी गतमत्सरः। जितेन्द्रियः शुचिर्दक्षः सदाचार समन्वितः॥अर्थ: जो सर्व प्राण्यांमध्ये समान आहे, विरागी (वैराग्यशील), मत्सर (ईर्ष्या) शून्य आहे. ज्याने इंद्रियं (इंद्रिय) जिंकली आहेत, शुद्ध, कुशल आणि सदाचार (सदाचार) युक्त आहे.
योगीन्द्रः श्रुतिपारगः समरसाम्भोधौ निमग्नः सदा शान्ति क्षान्ति नितान्त दान्ति निपुणो धर्मैक निष्ठारतः। शिष्याणां शुभचित्त शुद्धिजनकः संसर्ग मात्रेण यः सोऽन्यांस्तारयति स्वयं च तरति स्वार्थं विना सद्गुरुः॥अर्थ: जो योगींद्र (योगींचा राजा) आहे, श्रुति (वेद) पारग (जाणकार) आहे, समरसाम्भोधौ (आनंदाच्या सागरात) नेहमी निमग्न (समाधान) असतो. शांती, क्षांती (क्षमाशील), नितांत शांत, दांती (संयमी), निपुण (कुशल), धर्माने एकनिष्ठ असतो. जो शिष्यांच्या शुभचित्ताचा आणि शुद्धिचा जन्मदाता आहे, फक्त संपर्कानेच. असा सद्गुरु इतरांना तारतो आणि स्वतःही निःस्वार्थीपणे पार करतो.
गुकारस्त्वन्धकारस्तु रुकार स्तेज उच्यते। अन्धकार निरोधत्वात् गुरुरित्यभिधीयते॥अर्थ: गुकार (ग) म्हणजे अंधकार (अंधार), रुकार (रु) म्हणजे तेज (प्रकाश). अंधकाराचा नाश करणारा गुरु म्हणून ओळखला जातो.