​सफला एकादशी:भगवान विष्णूंचा अभिषेक व उपवास करण्याबरोबरच तुळशीची पूजा करण्याची परंपरा

सफला एकादशी हिंदू धर्मातील एक पवित्र व्रत आहे, जे मुख्यतः भगवान विष्णूंना समर्पित असते. या दिवशी भक्त उपवास करतात आणि भगवान विष्णूंची पूजा करतात. हे व्रत मार्गशीर्ष महिन्यातील कृष्ण पक्षाच्या एकादशीला साजरे केले जाते. या व्रताचे पालन केल्याने पापांचे नाश होतो आणि मोक्षाची प्राप्ती होते, असे धर्मग्रंथांमध्ये म्हटले आहे.

सफला एकादशीची कथा

सफला एकादशीच्या दिवशी भगवान विष्णूंच्या पूजेसोबत या व्रताची कथा ऐकणे महत्त्वाचे मानले जाते. या व्रताची एक प्रसिद्ध कथा अशी आहे:

एक राजा महिष्मत आपल्या दुष्ट पुत्र लुम्पकामुळे त्रस्त होता. लुम्पक फारच अधर्मी आणि वाईट होता. त्याला राज्यातून बाहेर काढले गेले. एकदा तो जंगलात राहात असताना, सफला एकादशीच्या दिवशी त्याने अज्ञानाने उपवास केला. त्याने फळे गोळा करून भगवान विष्णूंना अर्पण केली. त्याच्या या अज्ञान पूजा व उपवासामुळे त्याचे पाप नष्ट झाले आणि तो पुन्हा आपल्या वडिलांच्या राज्याचा उत्तराधिकारी बनला.

सफला एकादशीची पूजा पद्धती

1. सकाळी लवकर उठून स्नान करावे – घर स्वच्छ करून विष्णूंच्या मूर्तीसमोर दीप प्रज्वलित करा.
2. व्रताचा संकल्प करा – पूर्ण दिवस उपवास ठेवण्याचा संकल्प करा.
3. भगवान विष्णूंची पूजा करा – विष्णूसाठी फुले, तुळशीची पाने, नैवेद्य, आणि धूप दाखवा.
4. विष्णू सहस्रनामाचे पठण करा – भगवंताचे नामस्मरण आणि भजन करणे महत्त्वाचे आहे.
5. व्रत कथा ऐका किंवा वाचा – सफला एकादशीची महिमा जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
6. दिवसभर उपवास ठेवा – फलाहार करू शकता, पण अन्नग्रहण करू नये.
7. दुसऱ्या दिवशी पारणा करा – द्वादशीला उपवास सोडून गरजूंना अन्नदान करा.

सफला एकादशीचे फायदे

1. पापांचे नाश होतो.
2. भाग्य आणि समृद्धी प्राप्त होते.
3. मोक्षाची प्राप्ती होते.
4. भगवान विष्णूंची कृपा होते.

या व्रताचे पालन श्रद्धेने आणि भक्तिभावाने करणे महत्त्वाचे आहे.
भगवान विष्णू आणि श्रीकृष्णाचे भक्त एकादशीच्या दिवशी श्रद्धेने उपवास करतात. या व्रताच्या काळात उपवास करणाऱ्यांनी दिवसभर अन्नत्याग करावा, मात्र जे उपवास पूर्णतः पाळू शकत नाहीत ते फळे किंवा दूध यांचा आहार घेऊ शकतात. पहाटे लवकर उठून स्नान केल्यानंतर सूर्याला जल अर्पण करावे आणि घरातील मंदिरात गणपतीची पूजा करावी. त्यानंतर भगवान विष्णू आणि महालक्ष्मीची पूजा करताना दक्षिणावर्ती शंखात दूध भरून अभिषेक करावा, अभिषेकानंतर स्वच्छ पाणी अर्पण करावे. परमेश्वराला वस्त्र व अलंकार अर्पण करून गुलाल, कुमकुम, चंदन, आणि पूजेसाठी लागणारे साहित्य वाहावे. तुळशीपत्र व मिठाई नैवेद्य म्हणून अर्पण करून आरती करावी आणि "ॐ नमो भगवते वासुदेवाय" या मंत्राचा जप करावा. या व्रताचे पालन केल्याने भगवान विष्णूंची कृपा लाभते आणि जीवनात शुभ फल मिळते.
एकादशीच्या दिवशी सकाळी तुळशीला जल अर्पण करणे महत्त्वाचे असून, संध्याकाळी सूर्यास्तानंतर तुळशीची भक्तिभावाने पूजा करावी. या दिवशी गरजू लोकांना मदत करणेही शुभ मानले जाते. थंडीच्या काळात गरजूंना उबदार कपडे दान करणे हा दानधर्माचा उत्तम प्रकार आहे. तसेच, गायींच्या निवारागृहात मदतीसाठी पैसे दान करून गाईंना हिरवे गवत खाऊ घालावे. सफाळा एकादशीच्या निमित्ताने भगवान विष्णू आणि श्रीकृष्णाच्या कथा वाचून त्यातील संदेश समजून घेणे आवश्यक आहे. या शिकवणींना आपल्या जीवनात अंमलात आणण्याचा निश्चय केल्यास जीवनातील अनेक समस्या दूर होऊ शकतात.