मराठी साहित्याचा डिजिटल खजिना.
मोक्षदा एकादशी
दर महिन्यात दोन एकादशी असतात: एक कृष्ण पक्षातील आणि दुसरी शुक्ल पक्षातील. मार्गशीर्ष महिन्यातील शुक्ल पक्षातील एकादशी, जी मोक्षदा एकादशी म्हणून ओळखली जाते, आज बुधवार, ११ डिसेंबर रोजी साजरी केली जात आहे. भगवान हरिला अत्यंत प्रिय असलेल्या मार्गशीर्ष महिन्यातील ही एकादशी हरी प्राप्तीचा थेट मार्ग मानली जाते. त्यामुळे प्रत्येकाने मोक्षदा एकादशीचे व्रत अवश्य पाळावे.
मोक्षदा एकादशीच्या दिवशी भगवान श्रीकृष्णाने कुरुक्षेत्रावर अर्जुनाला भगवद्गीतेचे अमूल्य ज्ञान दिले. हा दिवस पवित्र भगवद्गीतेच्या ज्ञानाचा उत्सव म्हणूनही साजरा केला जातो. भगवंताने अर्जुनाला कर्म, धर्म, आणि भक्तीचा मार्ग दाखवत जीवन जगण्याच्या कलेचे उत्कृष्ट उदाहरण सादर केले. गीतेच्या अठरा अध्यायांमध्ये भगवंताने मानवी जीवनातील समस्यांचे निराकरण दिले आहे, ज्यात कर्मयोग, भक्तियोग, आणि ज्ञानयोगाचे महत्त्व पटवून दिले आहे.
मोक्षदा एकादशी शुभ मुहूर्त
पंचांगानुसार, मोक्षदा एकादशी तिथी ११ डिसेंबर, बुधवार रोजी सकाळी ३:४२ वाजता सुरू होईल आणि १२ डिसेंबर, गुरुवारी रात्री १:०९ वाजता समाप्त होईल. उदयतिथीनुसार, मोक्षदा एकादशीचे व्रत ११ डिसेंबर, बुधवार रोजी पाळले जाईल.
मोक्षदा एकादशीला तयार होत आहे दुर्मिळ योग
यंदा मोक्षदा एकादशीला दुर्मिळ आणि शुभ संयोग निर्माण होत आहेत. भगवान विष्णू आणि माता लक्ष्मीच्या पूजेसाठी महत्त्वाचा मानला जाणारा रवी योग, वरियान योग, आणि भाद्रव योग या दिवशी आहेत.
- भाद्रव योग: दुपारी २:२७ वाजता सुरू होऊन १२ डिसेंबर रोजी सकाळी १:०९ वाजता समाप्त होईल.
- रवि योग: सकाळी ७:०४ वाजल्यापासून ११:४८ वाजेपर्यंत आहे.
- वरियान योग: सकाळी ६:४८ वाजता समाप्त होईल.
मोक्षदा एकादशी पूजा पद्धत
- ब्रह्म मुहूर्तावर उठून स्नान करून स्वच्छ कपडे परिधान करा.
- भगवान विष्णूचे ध्यान करून व्रताचा संकल्प करा.
- पूजेत भगवान विष्णूंना पाणी आणि पंचामृताने स्नान घालावे.
- फुले, हार, सुगंध, पिवळे चंदन, अक्षत, फळे, आणि मिठाई अर्पण करा.
- तुपाचा दिवा आणि उदबत्ती लावून मोक्षदा एकादशी व्रत कथा, श्री विष्णू मंत्र, आणि चालिसा पठण करा.
- शेवटी भगवान विष्णूची आरती करून दिवसभर उपवास पाळावा.
- दुसऱ्या दिवशी स्नान करून भगवान विष्णूची पूजा करून उपवास सोडावा.
मोक्षदा एकादशी मंत्र
एकादशीच्या दिवशी भगवान विष्णूचे हे मंत्र जपणे शुभ मानले जाते:
- ॐ श्री विष्णवे च विद्महे वासुदेवाय धीमहि। तन्नो विष्णुः प्रचोदयात्॥
- ॐ भूरिदा भूरि देहिनो, मा दभ्रं भूर्या भर। भूरि घेदिन्द्र दित्ससि।
- ॐ भूरिदा त्या श्रुत: पुरूत्रा शूर वृत्रहन्। आ नो भजस्व राधसि॥
- ॐ अं वासुदेवाय नम:। ॐ आं संकर्षणाय नम:। ॐ अं प्रद्युम्नाय नम:। ॐ अ: अनिरुद्धाय नम:।
- ॐ नारायणाय नम:।
- ॐ ह्रीं कार्तविर्यार्जुनो नाम राजा बाहु सहस्त्रवान। यस्य स्मरेण मात्रेण ह्रतं नष्‍टं च लभ्यते।
- श्रीकृष्ण गोविन्द हरे मुरारे। हे नाथ नारायण वासुदेवाय।
या पवित्र दिवशी भगवान विष्णूंची आराधना भक्तीभावाने करा आणि मोक्ष प्राप्तीचा आशीर्वाद मिळवा.