मराठी साहित्याचा डिजिटल खजिना.
एकनाथी भागवत अध्याय २७ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय २७ ओव्या ४०१ ते ४१८
सकळ काळ वृथा जावा । ऐसें आवडे ज्याचे जीवा ।
तेणें सारिपटादि आघवा । खेळ मांडावा अहर्निशीं ॥ ४०१ ॥
सारा वेळ व्यर्थ जावा असे ज्याच्या मनाला आवडत असेल, त्याने रात्रंदिवस सोंगट्यांचे वगैरे डाव मांडावेत १.
मी हृदयस्थ आत्माराम । स्वतःसिद्ध परब्रह्म ।
तो मी व्हावया दुर्गम । अधर्म कर्म जगासी ॥ ४०२ ॥
तो मी व्हावया दुर्गम । अधर्म कर्म जगासी ॥ ४०२ ॥
मी जो हृदयांत राहणारा आत्माराम, स्वतःसिद्ध परब्रह्म, तो मी दुर्गम होण्यासाठीच जगाला अधर्मकर्म लागलें आहे २.
तें निर्दाळावया कर्माकर्म । वर्म आहे गा अतिसुगम ।
अखंड स्मरावें रामनाम । पुरुषोत्तम अच्युत ॥ ४०३ ॥
अखंड स्मरावें रामनाम । पुरुषोत्तम अच्युत ॥ ४०३ ॥
तें कर्माकर्म नष्ट करणेचें वर्म फार सोपे आहे. पुरुषोत्तम, अच्युत, रामराम असें अखंड नामस्मरण करीत राहावे ३.
जेथें हरिनामाचा गजर । तेथ कर्माकर्मांचे संभार ।
जाळूनि नुरवीं भस्मसार । ऐसें नाम पवित्र हरीचें ॥ ४०४ ॥
जाळूनि नुरवीं भस्मसार । ऐसें नाम पवित्र हरीचें ॥ ४०४ ॥
जेथें हरिनामाचा गजर चालतो, तेथे कर्माकर्माच्या राशि साफ जळून जातात. त्यांची चिमटीभर राखसुद्धा राहात नाही. इतकें हरी नाम पवित्र आहे ४.
नाम निर्दळी पाप समस्त । हें सकळशास्त्रसंमत ।
जो विकल्प मानी एथ । तो जाण निश्चित वज्रपापी ॥ ४०५ ॥
जो विकल्प मानी एथ । तो जाण निश्चित वज्रपापी ॥ ४०५ ॥
हरीचे नाम सर्व पातकांचा नाश करते, हे सर्व शास्त्रांना संमत आहे. असे असतांही जो त्यांत संशय घेईल तो खरोखर वज्रपापी समजावा ५.
वज्रपापाचे पर्वत । निर्दळी श्रीमहाभागवत ।
तें जनार्दनकृपा एथ । झालें प्राप्त अनायासें ॥ ४०६ ॥
तें जनार्दनकृपा एथ । झालें प्राप्त अनायासें ॥ ४०६ ॥
अशा वज्रपापांचे पर्वतही श्रीमहाभागवत भस्म करून टाकते. जनार्दनाच्या कृपेनें तें मला अनायासें प्राप्त झाले आहे ६.
ते भागवतींचा पाहतां अर्थ । हरीचें नाम अतिसमर्थ ।
वर्णिलेंसे परमाद्भुत । स्वमुखें अच्युत बोलिला ॥ ४०७ ॥
वर्णिलेंसे परमाद्भुत । स्वमुखें अच्युत बोलिला ॥ ४०७ ॥
ह्या भागवतांतील अर्थ पाहिला असता हरीचें नाम अत्यंत समर्थ आहे, अशाबद्दल पराकाष्ठेचे वर्णन अच्युतानें स्वमुखाने केलेले आहे ७.
एथही जो विकल्प धरी । तो अतिअभाग्य संसारीं ।
महादुःखदोषसागरीं । विकल्पेंकरीं बुडाला ॥ ४०८ ॥
महादुःखदोषसागरीं । विकल्पेंकरीं बुडाला ॥ ४०८ ॥
येथेही जो विकल्प मानील, तो संसारामध्ये अत्यंत अभागी समजला पाहिजे. तो विकल्पामुळे महादोषांच्या दुःखसागरांत बुडाला म्हणून समजावें ८.
संकल्पविकल्पेंकरीं जाण । जनांसी झालें दृढ बंधन ।
त्या भवबंधाचें छेदन । जनार्दन निजनाम ॥ ४०९ ॥
त्या भवबंधाचें छेदन । जनार्दन निजनाम ॥ ४०९ ॥
संकल्पविकल्पामुळेच लोकांना दृढबंधन प्राप्त झाले आहे असे समज. त्या संसारबंधनाचें छेदन करावयाला एक जनार्दनाचें नामच समर्थ आहे ९.
जनार्दनाचें निजनाम । निर्दळी भवभय परम ।
तें नाम स्मरे जो सप्रेम । तो पुरुषोत्तम स्वयें होय ॥ ४१० ॥
तें नाम स्मरे जो सप्रेम । तो पुरुषोत्तम स्वयें होय ॥ ४१० ॥
केवढेही भवभय असले तरी जनार्दनाचें नाम त्याचा नाश करून टाकतें. तें नाम जो अंतर-प्रेमाने स्मरतो, तो स्वत:च पुरुषोत्तम होतो ४१०.
स्वयें होणें ब्रह्म पूर्ण । ये अर्थींचें गोड निरूपण ।
अठ्ठाविसावे अध्यायीं जाण । उद्धवा श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४११ ॥
अठ्ठाविसावे अध्यायीं जाण । उद्धवा श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४११ ॥
स्वत:च पूर्ण ब्रह्म कसे व्हावें, याविषयींचं गोड निरूपण अठ्ठाविसाव्या अध्यायामध्ये श्रीकृष्ण उद्धवाला सांगेल ११.
ते कथा जैं श्रवणीं पडे । तैं जीवीं स्वयंभ सुख वाढे ।
मग आंतबाहेर दोंहीकडे । करी वाडेंकोडें समसाम्य ॥ ४१२ ॥
मग आंतबाहेर दोंहीकडे । करी वाडेंकोडें समसाम्य ॥ ४१२ ॥
ती कथा कानी पडली असतां जीवाला निरुपाधिक सुख प्राप्त होईल आणि आंत बाहेर दोहींकडे ते सारखे भरून राहील १२.
जे कथेचें गोडपण । जीव गेल्या न सोडी जाण ।
ऐसें रसाळ निरूपण । उद्धवासी श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४१३ ॥
ऐसें रसाळ निरूपण । उद्धवासी श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४१३ ॥
ज्या कथेची गोडी प्राण गेला तरी सोडवणार नाही, इतके रसाळ निरूपण श्रीकृष्ण उद्धवाला सांगेल १३.
श्रवणें उपजे ब्रह्मभावो । तो हा अठ्ठाविसावा अध्यावो ।
उद्धवासी देवाधिदेवो । निजकृपें पहा हो सांगेल ॥ ४१४ ॥
उद्धवासी देवाधिदेवो । निजकृपें पहा हो सांगेल ॥ ४१४ ॥
ते ऐकताच ब्रह्मभाव उत्पन्न होईल. असा तो अठ्ठाविसावा अध्याय देवाधिदेव निजकृपेनें उद्धवाला सांगणार आहे १४.
अक्षरें भरोनि अक्षररसीं । देव सांगेल उद्धवासी ।
तें निरूपण अठ्ठाविसाव्यासी । ब्रह्मसुखेंसीं लगडेल ॥ ४१५ ॥
तें निरूपण अठ्ठाविसाव्यासी । ब्रह्मसुखेंसीं लगडेल ॥ ४१५ ॥
प्रत्येक अक्षर अक्षररसानेच भरून देव उद्धवाला सांगेल; आणि ते निरूपण अठ्ठाविसाव्यांत ब्रह्मानंदाला जाऊन पोचेल १५.
ब्रह्मसुखाची सांठवण । तो हा अठ्ठाविसावा जाण ।
ते उघडूनियां उणखूण । उद्धवासी श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४१६ ॥
ते उघडूनियां उणखूण । उद्धवासी श्रीकृष्ण सांगेल ॥ ४१६ ॥
हा अठ्ठाविसावा अध्याय म्हणजे ब्रह्मसुखाची सांठवण आहे हे लक्षात ठेव. त्यांतील ऊणखूण उघडून श्रीकृष्ण उद्धवाला सांगेल १६
तें कृष्ण‍उद्धवनिजज्ञान । एका विनवी जनार्दन ।
तुमचे कृपेंकरूनि पूर्ण । श्रोतां अवधान मज द्यावें ॥ ४१७ ॥
तुमचे कृपेंकरूनि पूर्ण । श्रोतां अवधान मज द्यावें ॥ ४१७ ॥
हे कृष्ण-उद्धवाचे आत्मज्ञान आहे. एकनाथ जनार्दनाला शरण होऊन विनंती करतो की, तुमच्या पूर्ण कृपेंकरून श्रोत्यांनी ह्याकडे लक्ष द्यावें १७.
श्रोतां दीधल्या अवधान । ग्रंथीं उल्हासे निरूपण ।
एका जनार्दन शरण । शिरीं श्रीचरण वंदिले ॥ ४१८ ॥
एका जनार्दन शरण । शिरीं श्रीचरण वंदिले ॥ ४१८ ॥
श्रोत्यांनी लक्ष दिले असतां ग्रंथांतील निरूपणाचा उल्हास वाढतो. म्हणून एकनाथ जनार्दनाला शरण जाऊन त्याचे चरण शिरसावंद्य करीत आहे १८.
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे एकादशस्कंधे श्रीकृष्णोद्धवसंवादे,
एकाकारटीकायां सप्तविंशोऽध्यायः ॥ २७ ॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ मूळश्लोक ५५ ॥ ओंव्या ४१८ ॥
एकाकारटीकायां सप्तविंशोऽध्यायः ॥ २७ ॥
॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ मूळश्लोक ५५ ॥ ओंव्या ४१८ ॥
ह्याप्रमाणे श्रीमद्भागवत-पुराणांतील एकादशस्कंधामधील श्रीकृष्ण-उद्धवसंवादाचा एकनाथकृत सत्ताविसावा अध्याय संपूर्ण झाला ॥ २७॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
एकनाथी भागवत
एकनाथी भागवत अध्याय १ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय २ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ३ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ४ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ५ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ६ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ७ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ८ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ९ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १० अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ११ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १२ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १३ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १४ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १५ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय १६ अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय सतरावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय अठरावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय एकोणविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय विसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय एकविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय बाविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय तेविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय चोविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय पंचविसावा अर्थासहित
श्री एकनाथी भागवत अध्याय सव्विसावा अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय २७ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय २८ अर्थासहित अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय २९ अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ३० अर्थासहित
एकनाथी भागवत अध्याय ३१ अर्थासहित
Loading...