गणेश चतुर्थी व्रत गणपतीला अर्पण केलेले असते. या दिवशी गणेशाची खास पूजा केली जाते. पंचांगानुसार प्रत्येक महिन्यात दोन चतुर्थी येतात—एक शुक्ल पक्षातील आणि एक कृष्ण पक्षातील. कृष्ण पक्षातील चतुर्थीला संकष्टी चतुर्थी म्हणतात, तर शुक्ल पक्षातील चतुर्थीला विनायक चतुर्थी म्हणतात. अमावस्येनंतर शुक्ल पक्षात येणाऱ्या चतुर्थीला विनायक चतुर्थी म्हटले जाते, आणि या दिवशी विघ्नहर्ता गणपतीची पूजा केली जाते.

विनायक चतुर्थी पूजा विधी
विनायक चतुर्थीच्या दिवशी स्नान करून स्वच्छ वस्त्र परिधान करावीत.
घरातील स्वच्छ ठिकाणी किंवा देवघरात एक स्वच्छ पाट किंवा चौरंग ठेवावा.
त्यावर पिंजरीचा उपयोग करून आठ पाकळ्यांचे कमळ काढावे.

विनायक चतुर्थी पूजा विधी (संपूर्ण)

1. आचमन करणे:

   • उजव्या हाताने तीन वेळा पाणी घेऊन खालील मंत्र म्हणत प्राशन करावे:
     • केशवाय नमः।
     • नारायणाय नमः।
     • माधवाय नमः।
   • चौथ्या वेळी गोविंदाय नमः। म्हणत पाणी ताम्हणात सोडावे.

2. ताम्हणातील पाणी:

   • हे पाणी तुळशीजवळ टाकावे.
   • इच्छा असल्यास मूर्ती किंवा सुपारी ताम्हणात ठेवून स्नान घालावे.

3. पंचामृत स्नान:

   • मूर्ती किंवा सुपारीवर दुर्वांच्या साहाय्याने पाणी आणि पंचामृत शिंपडावे.

4. मंत्र उच्चार:

   • स्नान करताना म्हणावे:
     स्नानं-पंचामृतस्नानं समर्पयामि।

ही क्रिया श्रद्धा आणि भक्तीभावाने पूर्ण करावी.

प्रदक्षिणा व पुष्पांजलि विधी

1. प्रदक्षिणा:

   • गंध, अक्षता, व फुले हातात घ्यावीत.
   • देवाच्या भोवती किंवा स्वतःभोवती १, ३, किंवा ५ प्रदक्षिणा घालाव्यात.
   • प्रत्येक प्रदक्षिणेनंतर म्हणावे:
     प्रदक्षिणां समर्पयामि।

2. पुष्पांजलि:

   • हातातील फुले देवावर वाहताना म्हणावे:
     पुष्पांजलिं समर्पयामि।

3. प्रार्थना:
   पूजा संपल्यानंतर खालील प्रार्थना म्हणावी:

   वक्रतुण्ड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ।
   निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा।

ही विधी भक्तिभावाने पूर्ण करावी.

विनायक चतुर्थी पूजन विधी (प्रार्थना, नमस्कार, आणि विसर्जन)

1. प्रार्थना:
   पूजेच्या शेवटी खालील प्रार्थना भक्तिभावाने म्हणावी:

   विनायक गणेशान सर्वदेवनमस्कृत।
   पार्वतीप्रीव विघ्नेश मम विघ्नान्निवाराय॥

   नमो विष्णूस्वरूपाय, नमस्ते रुद्ररूपिणे।
   नमस्ते ब्रह्मरूपाय, नमोऽनन्तस्वरूपिणे॥

2. नमस्कार:

   • प्रार्थनेनंतर म्हणावे:
     नमस्कारान् समर्पयामि।
   • देवासमोर नमस्कार करून आपली मनोकामना व्यक्त करावी.

3. विसर्जन:

   • संध्याकाळी उदबत्तीने गणपतीला ओवाळावे.
   • विनायकावर थोडे पाणी शिंपडून म्हणावे:
     पुनरागमनायच।
   • मूर्ती किंवा पूजेला लावलेली सुपारी हलवावी.

4. अतिरिक्त विधी:

   • पूजेनंतर गणपतीची आरती, मंत्र, व कहाणी सांगावी.
   • रात्री नामस्तोत्र म्हणावे.
   • श्रद्धेने पोथी वाचून व्रत पूजन पूर्ण करावे.

या पद्धतीने विनायकी चतुर्थी साजरी करावी आणि गणपतीला भक्तिभावाने प्रसन्न करावे.