​श्री दत्तात्रेय: त्रिमूर्तीचे अवतार

श्री दत्तात्रेय हे हिंदू धर्मातील त्रिमूर्ती ब्रह्मा, विष्णू, आणि महेश यांचे संयुक्त अवतार मानले जातात. ते ज्ञान, भक्ती, आणि योगाचे प्रतीक आहेत. दत्तात्रेयांचे जीवन आणि शिकवणी भारतीय आध्यात्मिक परंपरेत महत्त्वाचे स्थान राखतात.

दत्तात्रेयांची कथा

दत्तात्रेयांचा जन्म महर्षी अत्री आणि अनुसया यांच्या घरी झाला. त्यांच्या आई अनुसयेला तिच्या पतिव्रतेच्या धर्मासाठी प्रसिद्धी होती. त्रिमूर्तींनी त्यांच्या तपस्येचे फळ म्हणून दत्तात्रेय रूपाने जन्म घेतला. दत्तात्रेयांनी गुरुतत्त्वाचे महत्त्व अधोरेखित केले आणि जीवनाचे तत्वज्ञान शिकवले.

दत्त संप्रदाय

दत्त संप्रदाय हा दत्तात्रेयांच्या उपदेशांवर आधारित आहे. या संप्रदायात गुरुचे महत्त्व अधोरेखित केले जाते. दत्त उपासनेत भक्ती, सेवा, आणि साधनेला अग्रक्रम दिला जातो.

उपासना आणि मंदिर

श्री दत्तात्रेयांची उपासना मुख्यतः दत्त जयंतीला (मार्गशीर्ष पौर्णिमा) केली जाते. महाराष्ट्रातील नृसिंहवाडी, गाणगापूर, औदुंबर आणि महुर या स्थळांवर दत्त भक्तांची मोठ्या प्रमाणावर गर्दी होते. मंदिरांमध्ये रोज पूजाअर्चा, अभिषेक, आणि भजन-कीर्तन केले जाते.

प्रतीकात्मकता

श्री दत्तात्रेयांना सहा हात, तीन डोळे, आणि चार दिशा दर्शवणारी चार श्वाने असे चित्रित केले जाते. त्यांच्या मागे गाय असते, जी पृथ्वीची प्रतिनिधी मानली जाते. त्यांच्या शिकवणीत सर्वांगीण विकासासाठी भौतिक आणि आध्यात्मिक आयुष्याचा समतोल महत्त्वाचा मानला जातो.

श्री दत्तात्रेयांची उपासना जीवनातील अडचणींवर मात करण्यासाठी तसेच शांती, ज्ञान, आणि आध्यात्मिक उन्नतीसाठी केली जाते.

गुरुचरित्र वाचन सप्ताह

भगवान दत्तात्रेयांशी संबंधित दत्त संप्रदायाचा एक महत्त्वाचा ग्रंथ म्हणजे श्री गुरुचरित्र. दत्त जयंतीच्या आधी सात दिवस, दत्त भक्त या ग्रंथाचे नियमांचे पालन करून वाचन करतात. गुरुचरित्र वाचन सप्ताह धार्मिक आचरणासाठी महत्त्वाचा मानला जातो, आणि दत्त जयंतीच्या दिवशी या वाचनाचे पूर्णत्व साधले जाते.

​​