संत रविदास यांचा जन्म 1398 साली काशी येथे झाला. त्यांचा वडिलोपार्जित व्यवसाय चामड्यापासून पादत्राणे व अन्य वस्तू तयार करण्याचा होता. परंतु, संत रविदास लहानपणापासूनच ईश्वर भक्तीकडे वळले होते. त्यांच्या मतानुसार, वाईट कर्म त्यागून परमेश्वर भक्तीकडे जाणे हाच खरा मार्ग आहे. त्यांच्या जीवनातील अनेक घटनांनी त्यांच्या या विचारांची साक्ष दिली आहे.

संत रविदास आणि संत कबीर हे गुरूबंधू होते, स्वामी रामानंद हे त्यांचे गुरू होते. संत रविदासांनी आपल्या साहित्याच्या माध्यमातून समाजाला उपदेश केला आहे. सत्य आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्यासाठी केलेला त्यांचा उपदेश आजही महत्त्वाचा आहे. त्यांच्या भक्तीसाहित्यात नेहमीच्या बोलीतले शब्द वापरले असल्यामुळे लोकांना ते समजणे सोपे गेले. पारतंत्र्याविषयीची बंडखोरीही त्यांच्या साहित्यातून स्पष्टपणे दिसून येते. जेव्हा मुस्लिम आक्रमक भारतात आले, तेव्हा संत रविदासांनी त्याविरुद्ध त्यांच्या लेखनात स्पष्टपणे मांडले आहे.

संत रविदासांनी पराधीनतेला पाप मानले आहे आणि त्यांच्या विचारांनुसार निर्भय राहण्याचे महत्त्व सांगितले आहे. त्यांच्या मते, गुलामगिरी एक पाप आहे आणि त्यापासून मुक्त होणे आवश्यक आहे.

हे शब्द त्यांची शिकवण व उपदेश स्पष्टपणे दर्शवतात. त्यांच्या लेखनातून त्यांनी समाजाला निर्भय होण्याचा संदेश दिला आहे.

त्यांच्या या शिकवणीचे महत्व आजही तितकेच आहे आणि समाजाला सत्य आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्यासाठी प्रेरित करते.

संत रविदासांनी त्या काळी समाजवादाची तुतारी फुंकली होती. स्वतः चर्मकार जातीतून आले असले तरी त्यांनी सामाजिक भेदभावाला मान्यता दिली नाही. त्यांच्या विचारांनुसार, आपण सर्व एक आहोत आणि मेहनत हीच खरी प्रभूभक्ती आहे.

संत रविदासांनी त्यांच्या दोह्यातून सामाजिक एकोप्याचा संदेश दिला:"एकै माटी के सम झांडे, सबका एको सिरजनहारारविदास व्यापै एकों घट भीतर, सभको एकै घडै कुम्हारा"

याचा अर्थ असा आहे की सर्व जीव एकाच मातीतून बनलेले आहेत आणि त्यांना बनविणाराही एकच आहे. त्यांनी आपल्या साहित्याद्वारे मानवी समानतेची भावना मांडली आहे.

रविदासांचा समाजवाद त्यांच्या या ओळीतूनही दिसून येतो:"ऐसा चाहो राज्य में, जहां मिले सबन को अन्नछोट बडो सब सम बसे रविदास रसे प्रसन्न"

रविदासांनी कर्म हीच ईश्वरसेवा मानली होती. त्यांनी गोराकुंभाराच्या कथेप्रमाणे काम करता करता भक्तीत लीन होण्याचे महत्व दाखवून दिले. एकदा त्यांना गंगेवर जाण्यासाठी काही लोकांनी सांगितले, पण त्यांनी एका व्यक्तीला पादत्राणे बनविण्याचे वचन दिले असल्यामुळे गंगेवर जाणे नाकारले. 'मन चंगा तो कठोती में गंगा' या म्हणीचा अर्थ त्यांनी त्यांच्या दोह्यातून स्पष्ट केला आहे.

संत रविदासांचे विचार आजही समाजासाठी प्रेरणादायी आहेत आणि त्यांनी समाजाला एकतेचा आणि सत्याचा मार्ग दाखविला आहे.