मराठी साहित्याचा डिजिटल खजिना.

Ganesh Chaturthi 2025 : श्री गणेशाच्या 3 लोकप्रिय कथा

3 popular birth stories of Shri Ganeshभगवान शिवाचा मुलगा गणेशाचा विवाह प्रजापती विश्वकर्मा यांच्या रिद्धी आणि सिद्धी नावाच्या दोन मुलींशी झाला होता. सिद्धीला 'क्षेम' आणि रिद्धीला 'लाभ' नावाचे दोन पुत्र होते. लोकपरंपरेत याला शुभ लाभ म्हणतात. गणेजींचा विवाहही अत्यंत रंजक परिस्थितीत झाला. त्याचे लग्न होत नव्हते. या विवाहाची चर्चाही सर्व पुराणांमध्ये रंजक पद्धतीने केली आहे.

भगवान गणेशाला हिंदू धर्मातील पहिले पूज्य देवता मानले जाते. कोणतेही शुभ किंवा शुभ कार्य करण्यापूर्वी त्याचे नाव घेतले जाते. त्यांची नावे घेतल्याशिवाय कोणतेही काम सुरळीतपणे पूर्ण होऊ शकत नाही. आम्हाला कळू द्या. त्याच्याशी संबंधित 3 लोकप्रिय कथा.

1. पहिली कथा:पुराणानुसार, माता पार्वतीने पुत्राच्या जन्मासाठी पुण्यक नावाचे व्रत केले होते. या व्रतामुळे माता पार्वतीला पुत्ररूपात श्री गणेश प्राप्त झाला. या व्रतासाठी भगवान शिवाने इंद्राला पारिजात वृक्ष देण्यास सांगितले, पण इंद्राने नकार दिल्याने त्याने पार्वतीच्या व्रतासाठी पारिजाताचे वन निर्माण केले.

शिव महापुराणानुसार गणेशजीच्या निर्मितीची कल्पना माता पार्वतीला त्यांच्या सखा जया आणि विजयाने दिली होती. त्यांच्या मैत्रिणींनी त्यांना सांगितले की नंदी आणि सर्व गण फक्त महादेवाच्या आज्ञेचे पालन करतात, म्हणून तू असा गण तयार कर, जो फक्त तुझ्या आदेशाचे पालन करेल. या कल्पनेने प्रभावित होऊन माता पार्वतीने आपल्या शरीरातील घाणीतून श्री गणेशाची निर्मिती केली.

2.दुसरी कथा:एका कथेनुसार, शनीच्या दर्शनामुळे बाळ गणेशाचे डोके जळून राख झाले. यावर ब्रह्मदेव दुःखी पार्वतीला (सती नव्हे) म्हणाले - 'ज्याचे मस्तक आधी सापडेल ते गणेशाच्या मस्तकावर घाल.' पहिले डोके सापडले ते हत्तीच्या बाळाचे होते. अशा प्रकारे गणेश 'गजानन' झाला.

दुसऱ्या कथेनुसार पार्वतीजींनी गणेशजींना दारात बसवले आणि स्नानाला सुरुवात केली. इतक्यात शिव आला आणि पार्वतीच्या घरात शिरू लागला. गणेशाने त्याला थांबवल्यावर संतप्त झालेल्या शिवाने त्याचे मस्तक कापले. या गणेशाची निर्मिती पार्वतीने चंदनाच्या मिश्रणातून केली होती. आपल्या मुलाचा शिरच्छेद झाल्याचे पाहून पार्वतीजींना राग आला. त्याचा राग शांत करण्यासाठी भगवान शिवाने हत्तीच्या बाळाचे डोके गणेशाच्या डोक्यावर ठेवले आणि तो पुन्हा जिवंत झाला.- स्कंद पुराण

3.तिसरी कथा: एकदा, भगवान शिवाप्रमाणेच, भगवान गणेशाने परशुरामला कैलास पर्वतावर जाण्यापासून रोखले होते. त्यावेळी परशुराम कार्तवीर्य अर्जुनाचा वध करून शिवाच्या दर्शनाच्या इच्छेने कैलासात गेले होते. ते शिवभक्त होते. गणेशाने त्याला थांबवल्यावर परशुराम गणेशाशी भांडू लागला. गणेशजींनी त्याचा पराभव केल्यावर त्याला शिवाने दिलेली कुऱ्हाड त्याच्यावर वापरण्यास भाग पाडले, त्यामुळे गणेशजींचा डावा दात तुटला. तेव्हापासून ते एकदंत म्हणून ओळखले जाऊ लागले.