ओवी १०१:

अवो अप्सरा देवकांता । तुम्ही भेवों नका सर्वथा । येथ आलिया समस्तां । पूज्य सर्वथा तुम्ही मज ॥

अर्थ: अवो अप्सरा, देवकांता, तुम्ही सर्वथा भीऊ नका. येथे आलेल्या सर्वांसाठी तुम्ही पूज्य आहात.

ओवी १०२:

आश्रमा आलिया अतिथि । जे कोणी पूजा न करिती । त्यांची शून्य पुण्यसंपत्ति । आश्रमस्थिति शून्य होये ॥

अर्थ: आश्रमात आलेल्या अतिथींची जो पूजा करीत नाही, त्यांची पुण्यसंपत्ति शून्य होते आणि आश्रमस्थिति शून्य होतो.

ओवी १०३:

तुम्हीं नांगीकारितां पूजन । कांहीं न घेतां बळिदान । गेल्या हा आश्रम होईल शून्य । यालागीं कृपा करून पूजा घ्यावी ॥

अर्थ: तुम्ही पूजन स्वीकारा, काहीही न घेतल्यास बळिदान. गेल्यावर हा आश्रम शून्य होईल. कृपा करून पूजा घ्यावी.

ओवी १०४:

आश्रमा आलिया अतिथी । तो पूज्य सर्वांस सर्वार्थीं । अतिथि आश्रमीं जे पूजिती । ते आश्रमकीर्ति शिव वानी ॥

अर्थ: आश्रमात आलेल्या अतिथी पूज्य आहेत सर्वार्थाने. जो आश्रमी अतिथींची पूजा करतो, त्याचा आश्रमकीर्ति शिववाणी प्रमाणे आहे.

ओवी १०५:

**व्याही रुसलिया पायां पडती । तेवीं विमुख जातां अतिथि । जे वंदोनियां सुखी करिती । ते सुख पावती स्वानंदें **

अर्थ: व्याही (सासरा) रुसल्यास पायां पडतात, तसेच विमुख झालेले अतिथी. जो वंदन करून सुखी करतो, तो स्वानंदाने सुख प्राप्त करतो.

ओवी १०६:

**व्याही रुसलिया कन्या न धाडी । अतिथि रुसलिया पुण्यकोडी । पूर्वापार जे कां जोडी । तेही रोकडी क्षयो पावे **

अर्थ: व्याही रुसल्यास कन्या न धाडते, तसेच अतिथी रुसल्यास पुण्यकोडी. पूर्वापार केलेले पुण्य कोडी क्षय पावते.

ओवी १०७:

**वैकुंठीं ज्याची निजस्थिति । तो त्या आश्रमा ये नित्य वस्ती । जे आश्रमीं अतिथि । पूजिती प्रीतीं ब्रह्मात्मभावें **

अर्थ: ज्याची निजस्थिति वैकुंठात आहे, तो त्या आश्रमात नित्य वसतो. जो आश्रमी अतिथींची प्रीतीने ब्रह्मात्मभावे पूजा करतो.

ओवी १०८:

**ऐसें बोलिला तयांप्रती । परी माझी हे अगाध शांति । हेही नारायणाचे चित्तीं । गर्वस्थिति असेना **

अर्थ: असे तो त्यांच्याशी बोलला. पण माझी ही अगाध शांति आहे. नारायणाच्या चित्तात गर्वस्थिति नाही.

ओवी १०९:

**ऐक राया अतिअपूर्व । असोनि निजशांतिअनुभव । ज्याच्या ठायीं नाहीं गर्व । तोचि देवाधिदेव निश्चयेंसीं **

अर्थ: ऐक राया, अतिअपूर्व आहे. निजशांतिअनुभव असला तरी, ज्याच्या ठिकाणी गर्व नाही, तोच देवाधिदेव निश्चयाने आहे.

ओवी ११०:

**जो नित्य नाचवी सुरनरांसी । ज्या भेणें तप सांडिजे तापसीं । त्या अभय देवोनि कामक्रोधांसी । आपणापासीं राहविलीं **

अर्थ: जो नित्य सुरनरांसी (देव-मनुष्य) नाचवतो, ज्या भेणाने तप सांडतात तापसी. त्या कामक्रोधांसी अभय देऊन, त्यांना आपल्या जवळ राहविले.

ओवी ११:

**एवं अभय देत नारायण । स्वमुखें बोलिला आपण । तेणें कामादि अप्सरागण । लाजा विरोन अधोमुख झालीं **

अर्थ: नारायण अभय देऊन, स्वतः बोलला. त्याने काम आदि अप्सरांना लाजवून, ते अधोमुख (तळमळणे) झाले.

ओवी १२:

**देखोनि निर्विकार पूर्ण क्षमा । श्रीनारायण हा परमात्मा । कळों सरलें वसंतादि कामा । त्याचाचि महिमा वर्णिती स्वयें **

अर्थ: निर्विकार, पूर्ण क्षमा पाहून, श्रीनारायण परमात्मा आहे हे वसंतादी कामाला समजले. ते स्वतः त्याच्या महिमेचे वर्णन करतात.

ओवी १३:

**ऐकें नरदेव चक्रवर्ती । विदेहा सार्वभौमा भूपती । त्या नारायणाची निजस्तुती । कामादि करिती सद्भावेंसीं **

अर्थ: ऐक, नरदेव चक्रवर्ती, विदेहा सार्वभौमा भूपती, त्या नारायणाची निजस्तुती कामादी (काम, क्रोध, लोभ) भावाने करतात.

ओवी १४:

**जे सदा सर्वांतें छळिती । त्यांहीं देखिली पूर्ण शांति । तेचि शांतीची स्तुति करिती । नारायणाप्रती कामक्रोध **

अर्थ: जे सदा सर्वांना छळतात, त्यांनाही नारायणाच्या ठिकाणी पूर्ण शांति पाहिली. त्याच शांतीची स्तुति कामक्रोध नारायणाप्रती करतात.

ओवी १५:

**जेणें संतोषे श्रीनारायण । त्यासी कृपा उपजे पूर्ण । ऐशिया परीचें स्तवन । मांडिलें संपूर्ण परमार्थबुद्धीं **

अर्थ: जे संतोषाने श्रीनारायणाला प्राप्त होतात, त्यांना पूर्ण कृपा उपजते. अशा प्रकारचे स्तवन परमार्थबुद्धीने मांडले आहे.

ओवी १६:

**जयजय देवाधिदेवा । तुझिया अविकारभावा । पाहतां न देखों जी सर्वां । देवांमानवांमाझारीं **

अर्थ: जय जय देवाधिदेवा, तुझ्या अविकारभावाला पाहून, सर्व देव आणि मानवांमध्ये तुला समान (सर्वोच्च) पहात नाही.

ओवी १७:

**मज कामाचेनि घायें । ब्रह्मा कन्येसी धरूं जाये । पराशरा केलें काये । भोगिली पाहें दिवा दुर्गंधा **

अर्थ: कामाने मला घाय केले. ब्रह्माची कन्या (सरस्वती) धरून गेला. पराशराने काय केले, तो दिवस दुर्गंधा भोगला.

ओवी १८:

**ज्यातें योगी वंदिती मुगुटीं । जो तापसांमाजी धूर्जटी । तो शिवु लागे मोहिनीपाठीं । फिटोनि लंगोटी वीर्य द्रवलें **

अर्थ: ज्याला योगी मुगुट घालून वंदितात, जो तापसांत धूर्जटी आहे, तो शिव मोहिनीच्या मागे लागला. लंगोटी फिटून वीर्य द्रवलं.

ओवी १९:

**विष्णु वृंदेच्या श्मशानीं । धरणें बैसे विषयग्लानीं । अहल्येची काहणी । वेदीं पुराणीं वर्णिजे **

अर्थ: विष्णु वृंदेच्या श्मशानात विषयग्लानी घेऊन बसतो. अहल्येची कहाणी वेदीं पुराणी वर्णन करतात.

ओवी १२०:

**नारदु नायके माझी गोष्टी । त्यासी जन्मले पुत्र साठी । माझी साहों शके काठी । ऐसा बळिया सृष्टीं असेना **

अर्थ: नारद माझ्या गोष्टी सांगतो. त्याला पुत्र जन्मला साठी होता. माझी काठी सांभाळू शकेल, असा बलिया सृष्टीत नाही.

ओवी १२१:

जो ब्रह्मचार्यां माजीं राजा । हनुमंतु मिरवी पैजा । तयास्तव मकरध्वजा । संगेंवीण वोजा जन्मविला म्यां ॥

अर्थ: जो ब्रह्मचार्यांमध्ये राजा आहे, हनुमान त्याची पैजा मिरवतो. त्यासाठी मकरध्वजा (मदन) त्याच्या बिनाशिवाय जन्माला आला.

ओवी १२२:

**कलंकिया केला चंद्र । भगांकित केला इंद्र । कपाटीं घातला षण्मुख वीर । जो लाडका कुमर महेशाचा **

अर्थ: चंद्राला कलंक दिला, इंद्राला भगांकित (चिन्हांकित) केला. षण्मुख वीराला (शिवाजीला) कपाटीत (छातीवर) घातला, जो महेशाचा लाडका पुत्र आहे.

ओवी १२३:

**मज मन्मथाचा यावा । न साहवे देवां दानवां । मा तेथ इतरां मानवां । कोण केवा साहावयासी **

अर्थ: मला मन्मथाचा (कामदेवाचा) यावा आला. तो देवांना, दानवांना आणि इतर मानवांना सहन करता येत नाही.

ओवी १२४:

**मज जाळिलें महेशें । त्यासी म्या अनंगें केलें पिसें । नवल धारिष्ट तुझ्या ऐसें । पाहतां न दिसे तिहीं लोकीं **

अर्थ: महेशाने मला जाळले. त्याला मी अनंग (शरीरविरहित) केले. तुमचे धारिष्ट (शौर्य) पाहून आश्चर्य वाटते, ते तीन लोकांत दिसत नाही.

ओवी १२५:

**त्या मज कामा न सरतें केलें । शांतीचें कल्याण पाहालें। हें तुवांचि एकें यश नेलें । स्वभावा जिंकलें निजशांतियोगें **

अर्थ: त्या कामला (कामदेवाला) न सरता केले. शांतीचे कल्याण पाहिले. हे तुझ्या स्वभावाचे एक यश आहे, ज्याने स्वभावाने निजशांती योगाने जिंकले.

ओवी १२६:

**तो मी न सरता केला काम । क्रोधा आणिला उपशम । वासनेचा संभ्रम । नित्य निर्भ्रम त्वां केला **

अर्थ: मी न सरता केलेला काम (तपास), क्रोधाला उपशम दिला. वासनेचा संभ्रम (गोंधळ) नित्य निर्भ्रम (निश्छल) केला.

ओवी १२७:

**हे नारायणा तुझी निष्ठा । न ये आणिकां तपोनिष्ठां । केला अनुभवाचा चोहटा । शांतीचा मोठा सुकाळु केला **

अर्थ: हे नारायणा, तुझी निष्ठा आणिक तपोनिष्ठांना येत नाही. तुझ्या अनुभवाने शांतीचा मोठा सुकाळ केला.

ओवी १२८:

**मागें तपस्वी वाखाणिले । म्हणती कामक्रोधां जिंकिलें । त्यांसीही आम्हीं पूर्ण छळिलें । ऐक तें भलें सांगेन **

अर्थ: मागील तपस्वी वाखाणले (स्तुति केली) की त्यांनी कामक्रोध जिंकले. त्यांनाही आम्ही पूर्ण छळले. हे भले ऐक, सांगतो.

ओवी १२९:

**कपिलाऐसा तेजोराशी । क्रोधें तत्काळ छळिलें त्यासी । शापु देतांचि सगरासी । तोही क्रोधासी वश्य झाला **

अर्थ: कपिलासारखी तेजोराशी (तेजस्वी) व्यक्ती क्रोधाने तत्काळ छळली गेली. शाप देताच सगरही क्रोधाशी वश झाला.

ओवी १३०:

**कोपु आला नारदासी । वृक्ष केलें नलकूबरांसी । गौतमें अहल्येसी । कोपें वनवासी शिळा केली **

अर्थ: नारदाला कोप आला, नलकूबराला वृक्ष केले. गौतमाने अहल्येला कोपाने वनवासी शिळा केले.

ओवी १३१:

**जो सर्वदा विघ्नातें आकळी । त्या विघ्नेशातें क्रोध छळी । तेणें अतिकोपें कोपानळीं । चंद्रासी तत्काळीं दिधला शाप **

अर्थ: जो सर्वदा विघ्नातून आकळतो (परितोष करतो), त्या विघ्नेशाला क्रोध छळतो. त्याने अतिकोपाने चंद्राला तत्काळ शाप दिला.

ओवी १३२:

**कोपु आला दुर्वासासी । शाप दिधला अंबरीषासी । देवो आणिला गर्भवासासी । क्रोधें महाऋषी छळिले ऐसे **

अर्थ: दुर्वासाला कोप आला, अंबरीषाला शाप दिला. देवाने गर्भवासाला (गर्भवती स्त्रीला) आणला, क्रोधाने महाऋषी छळले.

ओवी १३३:

**जे दुजी सृष्टी करूं शकती । तेही कामक्रोधें झडपिजेती । सागरीं पडे इंद्रसंपत्ती । हे क्रोधाची ख्याति पुराणप्रसिद्ध **

अर्थ: जे दुसरी सृष्टी निर्माण करू शकतात, तेही कामक्रोधाने झडपून पडतात. सागरात इंद्राची संपत्ति पडते, हे क्रोधाची ख्याति पुराणप्रसिद्ध आहे.

ओवी १३४:

**इतरांची गोठी कायसी । क्रोधें छळिलें ईश्वरासी । तेणें दीक्षिता द्विजदक्षासी । शिरच्छेदासी करविता झाला **

अर्थ: इतरांच्या गोष्टी काय बोलाव्या, क्रोधाने ईश्वरास छळले. त्यांनी दीक्षिता (धर्माचार्य) द्विजदक्षाला शिरच्छेद करविला.

ओवी १३५:

**जेथ मी कामु स्वयें वसें । तेथ क्रोध वसे सावकाशें । काम क्रोध असतचि नसे । नारायणा ऐसें तुवां केलें **

अर्थ: जिथे मी काम (कार्य) करतो, तेथे क्रोध सावकाश वसतो. काम आणि क्रोध असतानाही नसे (आक्रमण करत नाही), नारायण, असे तुजद्वारे केले.

ओवी १३६:

**हें परमाद्भुत तुझें वीर्य । आणिकां एवढें नाहीं धैर्य । यालागीं तुझें परिचर्य । सदा मुनिवर्य सेविती चरण **

अर्थ: हे तुझे परम अद्भुत वीर्य (शक्ति) आहे. इतरांमध्ये एवढे धैर्य नाही. म्हणूनच, तुझ्या परिचर्येत (सेवेत) मुनिवर्य (महान ऋषी) सदैव तुझे चरण सेवितात.

ओवी १३७:

**शांतीच्या चाडें देवाधिदेवा । जे नित्य करिती तुझी सेवा । ते कामक्रोधादिस्वभावा । स्मरतां तव नांवा जिंकिती सुखें **

अर्थ: शांतीच्या चाडे (आवडीने), देवाधिदेवाचे जे नित्य सेवा करतात, ते कामक्रोधादि (काम, क्रोध आदि) स्वभावांना तुझे नाम स्मरणाने सहज जिंकतात.

ओवी १३८:

**जेथ सन्मानें काम पुरत । तेथ आदरें अनुग्रहो करित । काम सन्मानें जेथें अतृप्त । तेथें शाप देत अतिक्रोधें **

अर्थ: जिथे सन्मानाने कार्य पुरे होते, तेथे आदराने अनुग्रह करतात. पण जिथे कार्य सन्मानाने अपूर्ण राहते, तेथे अतिक्रोधाने शाप देतात.

ओवी १३९:

**यालागीं शापानुग्रहसमर्थ । ते सर्वदा कामक्रोधयुक्त । परी नवल तुझें सत्त्वोचित । केले अंकित कामक्रोध **

अर्थ: म्हणून शाप आणि अनुग्रह समर्थ आहेत. ते सर्वदा कामक्रोधयुक्त असतात. पण तुझ्या सत्त्वाच्या योग्यतेने, त्यांनी कामक्रोध अंकित केले आहेत.

ओवी १४०:

**मज गर्व नाहीं सर्वथा । हेही तुज नाहीं अहंता । छळवाद्यां द्यावी लघुता । अथवा उपेक्षता न करिसी **

अर्थ: मला गर्व नाही, तसेच तुलाही अहंता (अहंकार) नाही. छळवाद्यांना (छळ करणाऱ्यांना) तू लघुता (निराधारपणा) देतोस, त्यांची उपेक्षा करीत नाहीस.

ओवी १४१:

**पृथ्वी दुःखी करिती नांगरीं । ते पिकोनि त्यांतें सुखी करी । तेवीं अपकार्यांि जो उपकारी । तो मोक्षाच्या शिरीं मुगुटु **

अर्थ: नांगरी (राकस) पृथ्वी दुःखी करतात, पण तू त्यांना पिकवून सुखी करतोस. त्याचप्रमाणे, जो अपकार्यांवर उपकार करतो, तो मोक्षाच्या शिरी मुगुट आहे.

ओवी १४२:

**तुजमाजीं निर्विकार शांति । हें नवल नव्हे कृपामूर्ति । तुझ्या स्वरूपाची स्थिति । आजि निश्चितीं कळली आम्हां **

अर्थ: तुझ्या ठिकाणी निर्विकार शांति आहे, हे नवल नाही, कृपामूर्ति. तुझ्या स्वरूपाची स्थिति आज आम्हाला निश्चितपणे कळली.

ओवी १४३:

**तूं निर्गुण निरुपम । मायातीत पूर्ण ब्रह्म । तुझें स्वभावें स्मरतां नाम । सकामाही काम स्पर्शों न शके **

अर्थ: तू निर्गुण (गुणरहित) आणि निरुपम (अद्वितीय) आहेस, मायातीत (मायावी वस्तूंपासून दूर) पूर्ण ब्रह्म आहेस. तुझे स्वभावाने स्मरण केले की, सकाम (वासना) देखील कामाचे स्पर्श करीत नाहीत.

ओवी १४४:

**जो नित्य स्मरे तुझें नाम । त्यासी मी कामचि करीं निष्काम । क्रोधचि करी क्रोधा शम । मोहो तो परम प्रबोध होय **

अर्थ: जो नित्य तुझे नाम स्मरण करतो, त्याला मी कामाच्या इच्छेपासून निष्काम करतो. क्रोधाला शांत करतो, मोहाला परम प्रबोध (उच्च ज्ञान) बनवतो.

ओवी १४५:

**जे धीर वीर निजशांतीं । ज्यांसी परमानंदें नित्य तृप्ति । ऐशियांचिया अमित पंक्ति । पायां लागती तुझिया **

अर्थ: जे धीर वीर (शूरवीर) निजशांतीत (स्वशांतीत) आहेत, ज्यांना परमानंदाने नित्य तृप्ति आहे, अशा अमीत (असंख्य) पंक्ति (समूह) तुझ्या पायांवर लोटांगण घालतात.

ओवी १४६:

**तुज करावया नमस्कारु । पुढें सरसे महासिद्धांचा संभारु । त्यांसही न लभे अवसरु । तूं परात्परु परमात्मा **

अर्थ: तुझ्या नमस्कारासाठी, महासिद्धांचा संभार (समूह) पुढे सरसावतो. त्यांनाही तुझ्या समोर अवसर मिळत नाही. तू परात्पर परमात्मा आहेस.

ओवी १४७:

**तुझिया सेवकांकडे । विघ्न रिघतां होय बापुडें । तें रिघावया तुजपुढें । कोण्या परिपाडें रिघेल **

अर्थ: तुझ्या सेवकांकडे विघ्न (अडथळे) आले, तर ते बापुड्या होतात. तुझ्या समोर रिघावे (लढावे) कोणत्या परिपाठाने शक्य होईल?

ओवी १४८:

**तापसां बहु विघ्नअबपावो । आम्हीं करावा अंतरावो । हा आमुचा निजस्वभावो । नव्हे नवलावो नारायणा **

अर्थ: तपस्वीयांना (साधकांना) बहुतेक विघ्न (अडथळे) येतात, आम्ही त्यांचा अंतर (विघटन) करावा, हा आमचा स्वभाव आहे. हे नवल नाही, नारायणा.

ओवी १४९:

**हृदयींचा गुप्त करोनि काम । बाह्य जप-तप-भक्तिसंभ्रम । ऐसे जे का शठ परम । विघ्नांचा आक्रम त्यांवरी चाले **

अर्थ: हृदयातील काम (वासनांचा) गुप्त करून, बाहेर जप-तप-भक्तिसंभ्रम (भक्तीचा ढोंग) करणाऱ्या शठ परम (दुष्ट) व्यक्तींवर विघ्नांचा आक्रम (अडथळे) चालतो.

ओवी १५०:

**ते आमची विघ्नस्थिति । न चलें तुझिया भक्तांप्रती । तूं रक्षिता भक्तपति । तेथें विघ्नांची गति पराङ्‌मुख सदा **

अर्थ: ती आमची विघ्नस्थिति (अडथळ्यांची स्थिति), तुझ्या भक्तांप्रति चालत नाही. तू भक्तांना रक्षितो, भक्तपति (भक्तांचा रक्षक). तेथे विघ्नांची गति पराङ्‌मुख (पराजित) सदा असते.

ओवी 1५१:

**माझिया निजभक्तांसी । विघ्नें कैंचीं म्हणसी त्यांसी । ऐक त्याही अभिप्रायासी । सांगेन तुजपासीं देवाधिदेवा **

अर्थ: माझ्या निजभक्तांना विघ्नं कशी म्हणशील त्यांना? ऐक, त्याही अभिप्रायाने, सांगतो तुला, देवाधिदेवा.

ओवी 1५२:

**पावावया निजपदातें । लाता हाणून स्वर्गभोगातें । जे नित्य निष्काम भजती तूंतें । नाना विघ्नें त्यांतें सुरवर रचिती **

अर्थ: निजपद (स्वर्ग) प्राप्त करण्यासाठी, स्वर्गभोगांचा त्याग करून, जे नित्य निष्कामपणे तुझी भक्ती करतात, त्यांना सुरवर (देव) नाना विघ्नं (अडथळे) रचतात.

ओवी 1५३:

**उल्लंघूनियां आमुतें । हे पावती अच्युतपदातें । यालागीं सुरवर त्यातें । अतिविघ्नांतें प्रेरिती **

अर्थ: आमच्या विघ्नांना उल्लंघून, हे अच्युतपद (भगवंताचे स्थान) प्राप्त करतात. त्यामुळे सुरवर त्यातें अतिविघ्नांत प्रेरित (अडथळे वाढवतात) करतात.

ओवी 1५४:

**बळी नेदूनि आम्हांसी । हे जाऊं पाहती पूर्णपदासी । येणें क्षोभें इंद्रादिक त्यांपासीं । नाना विघ्नांसी मोकलिती **

अर्थ: बळी नेऊन आम्हांला अडवून हे पूर्णपद (मोक्ष) प्राप्त करायला जातात. त्यामुळे इंद्रादीक त्यांच्या पाशी नाना विघ्नं (अडथळे) मोकळे करतात.

ओवी 1५५:

**या लागीं त्यांच्या भजनापासीं । विघ्नें छळूं धांवतीं आपैसीं । विघ्नीं अभिभव नव्हे त्यांसी । तू हृषीकेशी रक्षिता **

अर्थ: यासाठी त्यांच्या भजनात विघ्नं (अडथळे) आपोआप छळायला धावतात. विघ्नं त्यांच्यावर अभिभव (अन्याय) करू शकत नाहीत, कारण तू हृषीकेशी (भगवान) त्यांना रक्षतोस.

ओवी 1५६:

**सांडूनि सकाम कल्पना । जे रतले तुझ्या चरणा । त्यांस आठही प्रहर जाणा । तूं नारायणा रक्षिसी **

अर्थ: सकाम कल्पना (वासना) सोडून जे तुझ्या चरणांवर रतले (आधारित) आहेत, त्यांना आठही प्रहर (संपूर्ण दिवस) तू नारायण रक्षितो.

ओवी 1५७:

**भक्त विघ्नीं होती कासाविसी । धांव धांव म्हणती हृषीकेशी । तेव्हां तूं धांवण्या धांवसी । निष्ठुर नव्हसी नारायणा **

अर्थ: भक्त विघ्नं (अडथळ्यांनी) कासाविसी (अगतिक) होतात, धाव धाव म्हणतात हृषीकेशी (भगवान). तेव्हा तू धावायला धावतोस, तू निष्ठुर (कठोर) नाहीस नारायणा.

ओवी 1५८:

**विघ्न न येतां भक्तांपासीं । आधींच भक्तसंरक्षणासी । तूं भक्तांचे चौंपासीं । अहर्निशीं संरक्षिता **

अर्थ: विघ्नं (अडथळे) भक्तांपाशी न येता, तू आधीच भक्तांच्या संरक्षणासाठी चौंपासीं (सर्व बाजूंनी) अहर्निश (दिवसरात्र) संरक्षित करतोस.

ओवी 1५९:

**विघ्न छळूं धांवे सकोप । तंव विघ्नीं प्रगटे तुझें स्वरूप । यालागीं भक्तांसी अल्प । विघ्नप्रताप बाधूं न शके **

अर्थ: विघ्नं (अडथळे) सकोप (क्रोधाने) छळायला धावतात, तेव्हा विघ्नांना तुझे स्वरूप प्रकट होते. यामुळे भक्तांवर अल्प विघ्नप्रताप (अडथळ्यांचे त्रास) बाधू शकत नाहीत.

ओवी १६०:

**कामें छळावें हरिभक्तांसी । तंव हरि कामाचा हृदयवासी । तेव्हां विघ्नचि निर्विघ्न त्यांसी । भय भक्तांसी स्वप्नीं नाहीं **

अर्थ: काम (वासना) हरिभक्तांना छळायला येतात, तेव्हा हरि (भगवान) कामाचा हृदयवासी होतो. तेव्हा विघ्न स्वतः निर्विघ्न (अडथळे नसलेले) होते, भक्तांना स्वप्नातही भय नाही.

ओवी १६१:

**विघ्न उपजवी विरोधु । तंव विरोधा सबाह्य गोविंदु । मग विरोध तोचि महाबोधु । स्वानंदकंदु निजभक्तां **

अर्थ: विघ्न विरोध निर्माण करते, तेव्हा विरोधाचा बाह्य गोविंद (भगवान) होतो. मग विरोध तोच महाबोध (महान ज्ञान) बनतो, स्वानंदकंद (आनंददायक) निजभक्तांसाठी.

ओवी १६२:

**ज्यासी तुझ्या चरणीं भावार्थु । त्यासी विघ्नीं प्रगटे परमार्थु । ऐसा भावबळें तूं समर्थु । साह्य सततु निजभक्तां **

अर्थ: ज्याला तुझ्या चरणांत भावार्थ (भावना) आहे, त्याला विघ्नांमध्ये परमार्थ (उच्च ज्ञान) प्रकट होतो. अशा भावनाबळाने तूं समर्थ आहेस, सतत निजभक्तांना साहाय्य करतोस.

ओवी १६३:

**यापरी समर्थ तूं संरक्षिता । ते जिणोनि विघ्नां समस्तां । पाय देऊनि इंद्रपदमाथां । पावती परमार्था तुझिया कृपें **

अर्थ: अशा प्रकारे समर्थ तूं संरक्षक आहेस. विघ्नां (अडथळ्यां) मध्ये जिणोनी (विचार करून), इंद्रपद (देवपद) प्राप्त करून पावती (प्राप्त होते) परमार्थ तुझ्या कृपेने.

ओवी १६४:

**देवो संरक्षिता ज्यासी । विघ्नें छळूं धांवती त्यासी । मा सकामाची गती कायसी । विदेहा म्हणसी तें ऐक **

अर्थ: देव ज्याला संरक्षित करतो, त्याला विघ्नं (अडथळे) छळायला धावतात. सकाम (वासना) व्यक्तींची गती कशी? विदेहा (अखंड आत्मा) म्हणतो, ते ऐक.

ओवी १६५:

**विषयकाम धरोनि मनीं । इंद्रादि देवां बळिपूजनीं । जे भजले यागयजनीं । देव त्यांलागोनी न करिती विघ्न **

अर्थ: मनीं विषयकाम (वासना) धारण करून, इंद्रादि देवांना बलिपूजा करणारे जे यागयज्ञ करतात, देव त्यांना विघ्नं (अडथळे) करत नाहीत.

ओवी १६६:

**इंद्र याज्ञिकांचा राजा । सकाम याज्ञिक देवांच्या प्रजा । यज्ञभाग अर्पिती वोजा । पावल्या बळिपूजा न करिती विघ्न **

अर्थ: इंद्र याज्ञिकांचा राजा आहे, सकाम याज्ञिक देवांच्या प्रजा आहेत. यज्ञभाग अर्पण करणारे बलिपूजा प्राप्त करून विघ्नं (अडथळे) करत नाहीत.

ओवी १६७:

**म्हणसी कामादिक विटंबिती । ते निष्काम कदा नातळती । सहज कामा वश असती । सदा कर्में करिती सकाम **

अर्थ: काम आदि (वासना) विटंबना (अवनति) करतात, ते निष्काम (वासनारहित) कधीच होत नाहीत. ते सहजपणे कामाच्या अधीन असतात, सदा कर्म करतात सकाम.

ओवी १६८:

**जे मज कामासी वश होती । ते तप वेंचोनि भोग भोगिती । जे आतुडले क्रोधाच्या हातीं । ते वृथा नागवती तपासी **

अर्थ: जे माझ्या कामाच्या अधीन होतात, ते तप (साधना) सोडून भोग भोगतात. जे क्रोधाच्या हातात अडकतात, ते तपस्या व्यर्थ करतात.

ओवी १६९:

**प्राणायामें प्राणापानीं । निजप्राणातें आकळोनी । वात वर्ष शीत उष्ण साहोनी । जे अनुष्ठानीं गुंतले **

अर्थ: प्राणायामाने प्राणापाणी करणे, म्हणजे आपले प्राण ताब्यात घेणे. वात, वर्षा, शीत, उष्णता सहन करून जे अनुष्ठानी गुंतले आहेत.

ओवी १७०:

**क्षुधे तृषेतें नेमूनी । जिव्हा शिश्न आकळोनी । मज कामातें जिंतिलें मानूनी । निष्कामाभिमानी उन्मत्त **

अर्थ: क्षुधा (भूक) आणि तृषा (तहान) नेमून, जिव्हा (जीभ) आणि शिश्न (जननेंद्रिय) ताब्यात घेऊन, माझ्या कामाला जिंकून मानले, ते निष्कामाभिमानी उन्मत्त (अहंकारी) आहेत.

ओवी १७१:

**अल्प अपमानाहातीं । जे क्रोधासी वश होती । ते शाप देऊनि तपसंपत्ती । व्यर्थ नागविती निजनिष्ठा **

अर्थ: अल्प अपमानाने जो क्रोधाच्या अधीन होतो, तो शाप देऊन तपसंपत्ती व्यर्थ करतो आणि निजनिष्ठा (स्वत:ची वफादारी) नागवतो.

ओवी १७२:

**सकामाच्या अनुष्ठाना । मज कामसंगें स्त्रक्‌चंदना । भोग भोगिती स्वर्गांगना । अमृतपाना प्राशिती **

अर्थ: सकाम अनुष्ठानात, माझ्या कामासह स्त्रक्‌चंदना (फुलांच्या माळा) आणि चंदन यांनी, स्वर्गांगना (स्वर्गाच्या देवता) भोग भोगतात आणि अमृतपान प्राशितात.

ओवी १७३:

**त्या मज कामातें उपेक्षिती । आणि क्रोधासी वश होती । ते निजतपा नागवती । शापदीप्तिअनुवादें **

अर्थ: त्या माझ्या कामाला उपेक्षित (उपेक्षा) करतात आणि क्रोधाच्या अधीन होतात. ते निजतप (स्वत:चा तप) नागवतात, शापदीप्तिअनुवादे (शापामुळे).

ओवी १७४:

**जे अपार सागर तरती । ते गोष्पदोदकीं बुडती । तेवीं मज कामातें जिणोनि जाती । तेही नागविजेति निजक्रोधें **

अर्थ: जे अपार सागर तरतात, ते गोष्पदोदकी (गोमूत्र) मध्ये बुडतात. तसेच माझ्या कामात जिणून (वर्तमान) जातात, तेही निजक्रोधाने नागवतात.

ओवी १७५:

**मज कामाची अपूर्ण कामवृत्ति । तेचि क्रोधाची दृढ स्थिति । काम क्रोध अभक्तां बाधिती । हरिभक्तांप्रती तें न चले **

अर्थ: माझ्या कामाची अपूर्ण कामवृत्ति (वासना) आहे, आणि तेच क्रोधाची दृढ स्थिति आहे. काम आणि क्रोध अभक्तांना बाधित करतात, परंतु हरिभक्तांप्रती ते चालत नाही.

ओवी १७६:

**तुझ्या भक्तांप्रती जाण । न चले कामक्रोधादि बंधन । तो तूं भक्तपति नारायण । तुज आमुचें कामपण केवीं बाधी **

अर्थ: तुझ्या भक्तांप्रती जाणून, कामक्रोधादि (काम, क्रोध आदि) बंधन चालत नाही. तू भक्तपति (भक्तांचा रक्षक) नारायण आहेस, तुझे काम कसे बाधित होईल?

ओवी १७७:

**नेणतां तुझा महिमा । आम्ही करूं आलों निजधर्मा । तुजपासीं नित्य निजक्षमा । पुरुषोत्तमा कृपाळुवा **

अर्थ: तुझा महिमा न जाणता, आम्ही निजधर्म (स्वधर्म) करायला आलो. तुझ्या पासून नित्य निजक्षमा (स्वत:ची क्षमा) मिळते, पुरुषोत्तम कृपाळू आहे.

ओवी १७८:

अपकार्यां उपकार करिती । या नांव 'निर्विकार निजशांति' । तेचि शांतीची परिपाकस्थिति । विघ्नकर्त्याप्रती हरि दावी

अर्थ: अपकार्यांवर उपकार करणे हे 'निर्विकार निजशांति' आहे. तीच शांतीची परिपाक (पूर्ण) स्थिति आहे, जी विघ्नकर्त्यांप्रति (अडथळे निर्माण करणाऱ्यांप्रति) हरि (भगवान) दाखवतो.

ओवी १७९:

सांगोनियां आपुली स्थिती । कामादिक स्तुति करिती । तंव परमाश्चर्य देखती । स्त्रिया अत्यद्भुती अकस्मात

अर्थ: आपली स्थिति सांगून, काम आदि स्तुति करतात. तेव्हा स्त्रिया अत्यद्भुती (अत्यंत आश्चर्यजनक) अकस्मात (अचानक) परमाश्चर्य (महान आश्चर्य) बघतात.

ओवी १८०:

स्वरूप वैभव अळंकार । श्रियेहूनियां सुंदर । सेवेलागीं अतितत्पर । सदा सादर सावधानें

अर्थ: स्वरूप वैभव अलंकार, श्रियेहून (लक्ष्मीपेक्षा) सुंदर. सेवेसाठी अतितत्पर (अत्यंत तत्पर), सदा सादर (आदराने) आणि सावधान.

ओवी १८१:

नवल लाघव नारायणा । कैसें यां दाखविलें विंदाना । त्या स्त्रियांखालीं स्वर्गांगना । दिवा खद्योत जाण तैशा दिसती

अर्थ: नारायणाचे लाघव (दयाळुता) अतिशय नवल आहे. हे विनादान (निर्दोष) कसे दाखवले? त्या स्त्रियाखाली स्वर्गांगना (स्वर्गाच्या देवता) दिवा खद्योत (जाणते) तैशा दिसतात.

ओवी १८२:

**या स्त्रिया देखोनि दिठीं । कामु मूर्च्छित पडिला सृष्टीं । वसंत घटघटां लाळ घोंटी । क्रोधाची दृष्टी तटस्थ ठेली **

अर्थ: या स्त्रियांना पाहून काम मूर्च्छित (बेशुद्ध) पडला. सृष्टीने त्याला लाळ घोंटली. वसंत देखील क्रोधाची दृष्टी तटस्थ ठेवली.

ओवी १८३:

**भ्रमर विसरले झणत्कार । कोकिळा विसरल्या पंचम स्वर । प्राण विसरला संचार । देवानुचर भुलले **

अर्थ: भ्रमर (मधमाशा) त्यांच्या झणत्कार (भिनभिन) विसरले. कोकिळा तिचा पंचम स्वर विसरली. प्राण संचार विसरला आणि देवानुचर (देवाचे सेवक) भुलले.

ओवी १८४:

**देखोनि त्यांचिया स्वरुपासी । अप्सरा दिसती जैशा दासी । अत्यंत लज्जा झाली त्यांसी । काळिमेसी उतरल्या **

अर्थ: त्यांचे स्वरूप पाहून अप्सरा जशा दासी (दासी) दिसू लागल्या. त्यांना अत्यंत लज्जा (लाज) वाटली आणि काळिमेसी (कालिमा) उतरली.

ओवी १८५:

**त्यांचे अंगींचा सुगंध वातु । तेणें भुलला वसंतु । मलयानिल झाला भ्रांतु । त्यांचा अंगवातु लागतां **

अर्थ: त्यांचे अंगाचा सुगंधी वात (वारा) वसंताला भुलला. मलयानिल (सुगंधित वारा) भ्रांत (गोंधळ) झाला, त्यांचा अंगवात लागल्यावर.

ओवी १८६:

**नारायणाची विद्या कैसी । जे भुलवूं आले आपणासी । भुली पाडिली तयांसी । योगमायेसी दावूनि **

अर्थ: नारायणाची विद्या (ज्ञान) कशी आहे! जे स्वतःला भुलवून आले होते, त्यांनाही योगमायेने भुलवले.

ओवी १८७:

**सुंदरत्वें रंभा तिलोत्तमा । जिया मंदरमथनीं जिंतिलिया रमा । रमेहूनियां उत्तमा । उत्तमोत्तमा अतिरुपें **

अर्थ: सुंदरतेत रंभा आणि तिलोत्तमा, ज्यांनी मंदरमथनीच्या वेळी रमेला (लक्ष्मीला) जिंकले होते, त्या रमेहून उत्तमा आहेत. उत्तमोत्तम (सर्वोत्तम) रूप आहेत.

ओवी १८८:

**तें अतिआश्चर्य देखोन । झाले कामादिक मूर्च्छापन्न । तयांप्रति नारायण । काय हांसोन बोलिला **

अर्थ: ते अतिआश्चर्य (अत्यंत आश्चर्य) पाहून, काम आदि मूर्च्छापन्न (बेशुद्ध) झाले. त्यांच्याप्रति नारायण हसून काय बोलला.

ओवी १८९:

**आम्हीं अवश्य पूजावें तुम्हांसी । कांहीं अर्पावें बलिदानासी । संतोषावया इंद्रासी । यांतील एकादी दासी अंगीकारा तुम्हीं **

अर्थ: आम्ही अवश्य तुमची पूजा करावी, काही बलिदान अर्पण करावे. इंद्राला संतोष करण्यासाठी यांतील एक दासी (दासी) अंगीकारा तुम्ही.

ओवी १९०:

**यांचें सौंदर्य अतिथोर । म्हणाल होईल अपमानकर । तुम्हांसमान जे सुंदर । तिचा अंगीकार करावा तुम्हीं **

अर्थ: यांचे सौंदर्य अतिथोर (अत्यंत महान) आहे, तुम्ही म्हणाल की, अपमान करेल. जे सुंदर तुमच्यासमान आहे, तिचा अंगीकार करावा तुम्ही.

ओवी १९१:

**म्हणाल यांत नाहीं हीन । अवघ्या सौंदर्यें संपूर्ण । कोणी न दिसे आम्हांसमान । केवीं आपण अंगीकारावी **

अर्थ: तुम्ही म्हणाल की, यांत हीन नाही. अवघे सौंदर्याने संपूर्ण आहेत. कोणीही आम्हांसमान दिसत नाही, केवळ आपण अंगीकारावे.

ओवी १९२:

**जरी नाहीं तुम्हांसमान । सकळ सौंदर्यें अतिसंपन्न । तरी एकीचें करावें वरण । होईल भूषण स्वर्गासी **

अर्थ: जरी तुमच्यासमान नाही, तरी सर्व सौंदर्याने अतिसंपन्न आहे. तरी एकीचे वरण (स्वीकार) करावे, ती स्वर्गाची भूषण होईल.

ओवी १९३:

**ऐसें नारायणाचें वचन । ऐकोनि हरिखलीं संपूर्ण । करूनियां साष्टांग नमन । मस्तकीं वचन वंदिलें **

अर्थ: नारायणाचे हे वचन ऐकून, हरिखली (हरि-प्रेमी) संपूर्ण झाली. साष्टांग नमन करून, मस्तकावर वचन वंदिले (आदरले).

ओवी १९४:

**ऐकोनि नारायणवचन । मस्तकांबुजीं करूनियां नमन । उर्वशी पुढां सून । कामादि गण निघाले वेगीं **

अर्थ: नारायणाचे वचन ऐकून, मस्तकांबुजीं (मस्तक झुकवून) नमन केले. उर्वशी पुढे आली, आणि काम आदि गण (कामदेवाचे साथीदार) वेगाने निघाले.

ओवी १९५:

**नारायणांचे ऊरुस्पर्शी । उभी होती नारायणापाशीं । तेंचि नांव झालें तिसी । म्हणती 'उर्वशी' स्वर्गांगना **

अर्थ: नारायणाच्या ऊरुस्पर्शी (छातीला लागून) उभी होती. तिचे नाव 'उर्वशी' झाले, आणि स्वर्गांगना (स्वर्गाच्या देवता) म्हणाल्या.

ओवी १९६:

**ते देवांचे देवदूत । स्वर्गा पावले समस्त । मग शक्राचे सभेआंत । सांगती अद्भुत नारयणशक्ति **

अर्थ: ते देवांचे देवदूत (दूत) स्वर्गात आले. मग शक्राच्या (इंद्राच्या) सभेत अद्भुत नारायणशक्ती सांगू लागले.

ओवी १९७:

**तिहीं नारायणाचें चरित्र । सांगितलें अतिपवित्र । तेणें अवघेचि सुरवर । झाले थोर विस्मित पैं **

अर्थ: त्यांनी नारायणाचे चरित्र सांगितले, जे अतिपवित्र होते. त्यामुळे सर्व सुरवर (देव) महान विस्मित झाले.

ओवी १९८:

**इंद्रें देखोनि उर्वशी । तिसी भुलला अहर्निशीं । बाहेर यावें सभेसी । हें वर्षानुवर्षी नाठवे **

अर्थ: इंद्र उर्वशीला पाहून, तिला अहर्निश (दिवसरात्र) भुलला. त्याला सभेत बाहेर येणे वर्षानुवर्षी नाठवे (आनंदी).

ओवी १९९:

**हे प्रथमावतारवार्ता । जे कां नारायणाची कथा । पुढील अवतार आतां । नृपनाथा अवधारीं **

अर्थ: हे प्रथमावतारवार्ता (पहिल्या अवताराची गोष्ट) आहे. नारायणाची कथा आहे. पुढील अवतार आता, नृपनाथा (राजा) अवधारी (स्वीकार).

ओवी २००:

**ऐक राया अतिअपूर्व । छळवादियां पूजा सर्व । करून दाखवी स्वयमेव । 'पूर्णानुभव' या नांव **

अर्थ: ऐक राया, अतिअपूर्व आहे. छळवादियांना पूजा सर्व करून दाखवली स्वयमेव (स्वतः). 'पूर्णानुभव' या नावाने.